İŞ GÜVENCESİ NEDİR ?
İş güvencesi kavramı 4857 sayılı İş Kanunu’nda düzenlenmektedir. 4857 sayılı İş Kanunu yürürlüğü girmeden süreli fesih hakkının kullanılmasında serbesti ilkesi geçerliydi. İşveren işçilerin iş akdini herhangi bir neden göstermek zorunda bulunmaksızın istediği zaman bildirim sürelerine uymak suretiyle feshedebiliyordu. Söz konusu fesih bir hakkın kötüye kullanılması veya haksız fesih oluştursa da geçerli bir fesih olarak kabul ediliyor, belirli bir tazminat yükümlülüğü doğurmakla birlikte iş ilişkisini sona erdiriyor ve işçinin işyerine iadesine ilişkin bir hüküm yasada yer almıyordu.
4857 sayılı İş Kanunu iş güvencesi sistemini getirmiştir. Kanunun 18. maddesi şu şekildedir:
Feshin geçerli sebebe dayandırılması
Madde 18 – Otuz veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde en az altı aylık kıdemi olan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesini fesheden işveren, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır. (Ek cümle: 10/9/2014-6552/2 md.) Yer altı işlerinde çalışan işçilerde kıdem şartı aranmaz. Altı aylık kıdem hesabında bu Kanunun 66 ncı maddesindeki süreler dikkate alınır.
İŞ GÜVENCESİNİN ŞARTLARI NELERDİR ?
İş güvencesi hükümlerinin kanun metni de göz önüne alındığı vakit uygulanabilmesinin koşulları şunlardır:
-İşyerinde otuz veya daha fazla işçi çalıştırılması
-İşçinin en az altı aylık kıdeme sahip olması
-İşçinin belirli konumdaki işveren vekili olmaması
-Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işverence feshedilmesi
Bu koşullar sağlandığı vakit işveren işçinin iş akdini ancak geçerli bir sebebe dayanarak feshedebilecektir. Geçerli fesih nedenleri, haklı fesih nedenlerine göre daha hafif nitelikli sebeplerdir. Kanun metninde de ifade edilen bu geçerli fesih nedenleri şunlardır:
-İşçinin yetersizliğinden kaynaklanan sebepler
-İşçinin davranışlarından kaynaklanan sebepler
-İşletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan sebepler
İŞ GÜVENCESİNDE KIDEM ŞARTI NASIL HESAPLANIR?
İş Kanunu’nun 18. maddesinin 1. fıkrasında iş güvencesi hükümlerinden yararlanabilmenin koşullarından biri de işçinin en az altı aylık kıdeme sahip olmasıdır. Aynı maddenin 4. fıkrası ise “İşçinin altı aylık kıdemi, aynı işverenin bir veya değişik işyerlerinde geçen süreler birleştirilerek hesap edilir” şeklindedir.https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=4857&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
İş Kanunu’na göre iş güvencesi hükümlerinden yararlanmak isteyen işçinin en az 6 aylık kıdemi olması gerekmektedir. Bu genel kurala, 10.09.2014 tarihinde 6552 sayılı kanunun 2.maddesi ile yer altı işlerinde çalışan işçiler için istisna getirilmiştir. Kanuna eklenen madde ile “yer altı işlerinde çalışan işçilerde kıdem şartı aranmaz” denilmiştir. Bu hükümle birlikte maden işleriyle sınırlı olmaksızın bütün yer altı işlerinde çalışan işçiler kıdem şartı aranmaksızın diğer şartları da sağlamaları halinde iş güvencesi hükümlerinden yaralanabileceklerdir.
Altı aylık sürenin başlangıç tarihi, işçinin fiilen işe başladığı tarih olarak kabul edilmelidir. Kıdeme bağlı haklarda, kıdem başlangıcı olarak işçinin fiilen işe başladığı tarih göz önüne alınmaktadır. Bu sebeple kıdem koşulunun hesabında da işe işe başlama tarihinin esas alınması gerekir.
Altı aylık sürenin hesaplanmasında sürenin bitiş tarihi olarak ise iş sözleşmesinin feshine ilişkin bildirimin işçiye tebliğ edildiği tarih dikkate alınmaktadır. Dolayısıyla işçinin iş güvencesi hükümlerinden yararlanabilmesi için fesih bildiriminin işçiye ulaştığı tarihte, işçinin 6 aylık çalışma süresini doldurmuş olması gerekir.
İş güvencesi ve kıdem şartı ile ilgili ayrıntılı bilgi için Ankara İşçi avukatı olan Av. Resul Devecioğlu’na ulaşabilirsiniz.https://www.bereshukuk.com/aeen_team/av-resul-devecioglu/