Ortaklığın giderilmesi davası nedir?
Ortaklığın giderilmesi diğer adıyla izale-i şuyu davası pay sahiplerinin ortak malları paylaşmasını sağlayan bir dava türüdür. Miras yoluyla kalan elbirliği mülkiyeti içerisindeki taşınır ya da taşınmaz mallar, ortaklığın giderilmesi davası ile paylaştırılır. Ortaklığın giderilmesi TMK m. 698’de düzenlenmiştir: “Hukukî bir işlem gereğince veya paylı malın sürekli bir amaca özgülenmiş olması sebebiyle paylı mülkiyeti devam ettirme yükümlülüğü bulunmadıkça, paydaşlardan her biri malın paylaşılmasını isteyebilir. Paylaşmayı isteme hakkı, hukukî bir işlemle en çok on yıllık süre ile sınırlandırılabilir. Taşınmazlarda paylı mülkiyetin devamına ilişkin sözleşmeler, resmî şekle bağlıdır ve tapu
kütüğüne şerh verilebilir. Uygun olmayan zamanda paylaşma isteminde bulunulamaz.” https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.4721.pdf
Aynen taksim nedir?
Ortaklığın giderilmesi davasında paylaştırma iki şekilde olur: aynen taksim veya satış yoluyla ortaklığın giderilmesi. Aynen taksim, ortakların payları oranında taşınmazın mahkeme kararı ile paylaştırılmasıdır. Bu durum TMK m. 699/1’da şu şekilde geçmektedir: “Paylaşma, malın aynen bölüşülmesi veya pazarlık ya da artırmayla satılarak
bedelinin bölüşülmesi biçiminde gerçekleştirilir. Paylaşma biçiminde uyuşma sağlanamazsa, paydaşlardan birinin istemi üzerine hâkim, malın aynen bölünerek paylaştırılmasına, bölünen parçaların değerlerinin birbirine denk düşmemesi hâlinde eksik değerdeki parçaya para eklenerek denkleştirme sağlanmasına karar verir. ” Aynen taksim her durumda mümkün olmayabilir. Nitekim paydaşlar kendi aralarında anlaşamazsa ya da malın niteliği bölünmeye elverişli değilse aynen taksim yapılamaz.
Satış yoluyla ortaklığın giderilmesi nedir?
Elbirliği mülkiyeti içerisindeki mallar aynen taksime elverişli değilse mahkeme bu malların satış yoluyla paylaştırılmasına karar verir. Nitekim TMK m. 699/3’de satış yoluyla ortaklığın giderilmesini düzenlenmiştir:” Bölme istemi durum ve koşullara uygun görülmezse ve özellikle paylı malın önemli bir değer kaybına uğramadan bölünmesine olanak yoksa, açık artırmayla satışa hükmolunur.” Mahkeme keşif yaparak ve bilirkişi atayarak davaya konu taşınır ya da taşınmazların değerini belirler. Akabinde mahkeme, satış yoluyla ortaklığın giderilmesine karar verir.
Ortaklığın giderilmesi davasının şartları nelerdir?
Ortaklığın giderilmesi davasının birtakım şartları bulunmaktadır:
- Tüm pay sahiplerinin davaya dahil edilmesi gerekmektedir.
- Elbirliği ya da paylı mülkiyete tabi taşınır ya da taşınmaz malvarlığının olması gerekir.
- Davaya konu malların bilgilerinin eksiksiz olarak dosyada yer alması ve ilgili belgelerin dosyaya sunulması gerekmektedir. Örneğin veraset ilamı, tapu kayıtları…
Ortaklığın giderilmesi davasında arabuluculuk zorunlu mudur?
Ortaklığın giderilmesi davasının açılabilmesi için 1 Eylül 2023 tarihi itibariyle arabuluculuğa başvuru zorunlu hale gelmiştir. Arabuluculuğa başvuru yapılmadan açılan davalar usulden reddedilecektir.
Ortaklığın giderilmesi davasında görevli ve yetkili mahkeme neresidir?
Ortaklığın giderilmesi davasında görevli mahkeme Sulh Hukuk Mahkemesidir. Ortaklığın giderilmesi davasında yetkili mahkeme ise davaya konu taşınmazın bulunduğu yer mahkemesidir.
Ortaklığın giderilmesi davası ile ilgili Yargıtay Kararları:
Yargıtay 6. Hukuk Dairesi 2012/17546 E., 2013/961 K. sayılı kararı : “Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davasını paydaşlardan (ortaklardan) biri veya bir kaçı diğer paydaşlara (ortaklara) karşı açar. Ortaklığın giderilmesi davalarında ,aynen taksimi ya da satış suretiyle ortaklığın giderilmesi talep edilen taşınmazın tapu kaydındaki tüm paydaşların davada taraf olarak bulunması ve 6100 Sayılı HMK.nın 27. maddesi uyarınca kendi hakları ile bağlantılı olarak hukuki dinlenilme hakkına sahiptirler. Bu hak; yargılama ile ilgili olarak bilgi sahibi olunmasını, açıklama ve ispat hakkını da içermektedir. Taraf teşkili kamu düzenine ilişkin olup yargılamanın her aşamasında re’sen dikkate alınmalıdır. Olayımıza gelince; Bir kısım davalılara Yargıtay bozma ilamı ile birlikte duruşma günü tebliğ edilmediği halde, yargılamaya yokluklarında devam edilerek karar verilmesi doğru değildir. Ayrıca, davalılardan …’ın vefat ettiği anlaşıldığı halde, veraset belgesi temin edilip, mirasçılarının davaya dahil edilmesi ve taraf teşkili sağlandıktan sonra karar verilmesi gerekirken, taraf teşkili sağlanmadan yazılı şekilde işin esası hakkında karar verilmesi yerinde görülmemiştir.”
Yargıtay 14. Hukuk Dairesi 2016/2794 E., 2018/6725 K. sayılı kararı: “Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar (ortaklar) arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalardır. Borçlunun elbirliği halinde ortak olduğu taşınmazlarda, borçlu ortağın alacaklısı İcra Hakimliğinden İcra İflas Kanunu’nun 121. maddesine göre alacağı yetki belgesine dayanarak borçlunun ortağı olduğu taşınmaz için ortaklığın giderilmesi davası açabilir.”
https://karararama.yargitay.gov.tr/
Yukarıdaki Yargıtay kararından da anlaşılacağı üzere ortaklığın giderilmesi davalarında sürecin iyi takip edilmesi çok önemlidir. Ortaklığın giderilmesi davalarınızın bir avukat yardımıyla takip edilmesi gerek hak mağduriyetine yol açılmaması gerekse dava sürecinin hızlı ve etkili olabilmesi için faydalı olacaktır. Bu sebeple davalarınıza yardımcı olmamız veya aklınıza takılan sorular için bizi her zaman arayabilirsiniz. Ayrıca Ankara’da bulunan ofisimiz ziyaret edebilirsiniz.
https://www.bereshukuk.com/aeen_team/av-beyzanur-zivali-devecioglu/